Film jako „materiał” 

wykorzystywany w pedagogice resocjalizacyjnej

          O filmie możemy mówić w wielu kategoriach: tak artystycznych, estetycznych, społecznych, czy na przykład socjologicznych - nie mniej jednak, co byśmy w tej materii nie stwierdzili, jest on bardzo charakterystycznym wyrazem twórczości człowieka jako jedna z dziedzin sztuki. O wychowawczej i terapeutycznej wartości dzieła filmowego mówimy w zdecydowanie węższym zakresie, co prawda zakres ten może być bardzo rozległy w doborze tematyki i gatunku, ale przede wszystkim dzieło musi trafiać do sfery emocjonalnej odbiorcy. Poprzez terapeutyczne oddziaływanie film ma ułatwić widzowi rozumienie świata i problemów, w tym jego osobistych. Wizualizacja ma prowadzić do uświadomienia pragnień i potrzeb, akceptacji siebie i innych. Film poprzez wielozmysłowe postrzeganie otaczających nas realiów ma pobudzić sensorycznie. Takie głębsze rozumienie świata, stosunków społecznych i relacji międzyludzkich stają się wynikiem wnikliwej analizy obejrzanego obrazu, który również rozwija osobowość, pozwala pełniej i swobodniej wyrazić samego siebie, a także prowadzi do lepszego i głębszego zrozumienia problemów i sposobów ich rozwiązywania. W Ameryce, czy na zachodzie Europy psychoterapeuci i terapeuci bardzo poważnie traktują ten wymiar terapeutyczny, poprzez który oddziałuje na nas obraz filmowy. Aby tak się stało musimy poznać psychikę odbiorcy, jego problemy i oczekiwania, wtedy dzieło filmowe powinno odnieść pożądany skutek. Film oczywiście rozwija i pobudza wyobraźnię, inspiruje do twórczego myślenia, odpowiednio dobrany relaksuje, obniża napięcie i odpręża.  Z pewnością film ma oddziaływać na nasze emocje, a rolą prowadzącego zajęcia jest taki dobór materiału filmowego, aby przyniósł oczekiwany efekt. Pomaga tu utożsamienie się odbiorcy z oglądanym obrazem i bohaterem. Bardzo dobrze, gdy tematyka filmowa koreluje z problemami widza, gdy na kadrach filmu przedstawiane są zagadnienia, które go interesują i pojawiają się alternatywne rozwiązania trudnych sytuacji.

W trakcie oglądania filmu intensywnie pobudzone są sensory wzroku i słuchu, na widza silnie działa obraz, dialog i muzyka, uruchomione są procesy myślowe, co wyzwala duże emocje i reakcję organizmu oddziałując także na sferę osobowości oraz, na stan aktywności systemu nerwowego. Nie mniej jednak, każdy widz inaczej pod względem sensorycznym, psychologicznym i duchowym odbiera obraz filmowy, różna jest też wrażliwość poszczególnych zmysłów, a wiec różna skala doznań. Film w bardzo szerokim stopniu działa na odbiorcę obrazem, ale bodźce słuchowe, takie jak muzyka i dialogi wywierają również duże znaczenie. Obraz trafia do wyobraźni widza.

Dialogi są bardzo istotną kwestią w filmie, wzbogacone niewerbalnymi forami wyrazu przekazują odbiorcy ogromny ładunek emocjonalny. Modulacja głosu, barwa, intonacja składają się na melodykę głosu tak istotną w prawidłowym odbiorze przekazu słownego. Mimika i gestykulacja wzmacniają ten przekaz, dopełniając całości. Te pozawerbalne środki wyrazu są siłą zdolną wywołać wiele skojarzeń. Są podpowiedzią do własnych interpretacji i subiektywnych odczuć w odbiorze dzieła filmowego.

Muzyka to kolejny atut dzieła filmowego. Podkreśla dramatyzm lub subtelność rozgrywających się scen, jest efektownym dopełnieniem obrazu. Wzmacnia doznania towarzyszące odbiorowi filmu, działając jednocześnie na sferę psychologiczną i psychosomatyczną widza.

 Muzyka rozwija naszą wyobraźnie, wyzwala empatię i rozwija emocjonalnie. Niekiedy w trakcie jej słuchania nasze zmysły uruchamiają projekcje obrazów lub barw. 

Materiał filmowy powinien być w szerszym stopniu wykorzystywany  także w procesie rehabilitacji, rewalidacji, czy resocjalizacji, którym zajmuje się pedagogika specjalna. Należy jednak dokonać tu wnikliwej oceny, odnośnie możliwości i zakresu odbioru danego obrazu filmowego przez widza. Aby uzyskać pożądany efekt, ocenie musi podlegać również tematyka filmu. Zadaniem prowadzącego jest także precyzyjne określenie celu, który zamierza on osiągnąć. Odpowiedni materiał filmowy ma wpływ na rozwój dziecka jego psychikę, osobowość, a także uczy empatii. W swym resocjalizacyjnym wymiarze film dostarcza wzorców, które mogą posłużyć w dorosłym życiu i sugeruje sposoby rozwiązywania problemów. Materiał filmowy może być kierowany nie tylko bezpośrednio do dziecka, lecz także do rodzica, czy opiekuna, którego dotyczy problematyka niepełnosprawności, nieprzystosowania społecznego, czy nawet patologii własnego dziecka. Działania terapeutyczne w tym zakresie bywają niekiedy bardzo bolesne, „przerobienie trudnych tematów” nie przychodzi łatwo, lecz często film staje się balsamicznym lekarstwem w procesie wychowania i terapii. Zazwyczaj wywołuje duże wzruszenie u odbiorcy i działa budująco na psychikę stając się podporą w chwilach zwątpienia.

                                                                             Wychowawca  D.Pyrczak