„ŁATWIEJ SIĘ UCZYĆ, KIEDY JESTEŚ SZCZĘŚLIWY” (M. Erikson, 1980r.)

BUDOWANIE PSYCHICZNEJ ODPORNOŚCI U DZIECI

            Polskie rodziny borykają się z wieloma kłopotami, które mają często nieodwracalne konsekwencje dla dzieci. Rozwody, przeprowadzki, nowi partnerzy, choroby i uzależnienia, praca na zmiany, niskie płace, przemoc, kolejne dzieci z nowych związków, problemy szkolne…Być może jako rodzic w tych zawirowaniach i kryzysach często jesteś skupiony na przetrwaniu i sam nie jesteś w stanie zabezpieczyć emocjonalnie swoich dzieci. Dlatego warto abyś pamiętał o pomocy profesjonalnej psychologów, pedagogów, terapeutów, lekarzy, a nawet instytucji. Odzyskiwanie bezpieczeństwa, radzenie sobie z układaniem spraw od nowa, ale na innych zasadach jest prostsze, kiedy możesz stworzyć choćby ogólny plan działania. Pamiętaj, że jesteś wzorem dla swoich dzieci. Obserwując ciebie uczą się radzenia w trudnych sytuacjach. Im będziesz sprawniejszy i skuteczniejszy w działaniu, tym mocniej wyposażysz swoje dzieci w umiejętności radzenia sobie z przeciwnościami losu i swojego charakteru.

            Możesz również skorzystać z doświadczeń tzw. „zadowolonych rodzin”, które mają skuteczne metody organizowania życia rodzinnego, które według badań, tworzą optymalne warunki dla rozwoju dzieci. Trzymanie się tych zasad oraz ich realizacja (nawet w innej formie niż podana niżej), minimalizuje trudności wychowawcze oraz problemy emocjonalne dzieci w przyszłości. Oto one:

Sfera wartości: zadowolenie z życia rodzinnego jest cenniejsze niż satysfakcja z pracy zawodowej.

            Chodzi tutaj o to, co podpowiada ci serce. Czy przebywanie z rodziną przynosi ci radość, stanowi sens życia i cię uszczęśliwia? Czy czujesz się zrelaksowany po weekendzie z dziećmi? Czy udane życie rodzinne jest celem twoich działań? To są pytania na które rodziny zadowolone odpowiadają „tak". Dom rodzinny, relacje stają się miejscem realizacji tego co najcenniejsze w ich sercach.

 Sfera pracy zawodowej: rodzice nie pracują w weekendy i nie muszą brać nadgodzin.

            Czas, który masz dla dzieci jest dla nich bezcenny. Zadowolone rodziny spędzają z dziećmi wiele czasu na rozmowach, wspólnych pracach, obowiązkach, świętowaniu i zabawach. Szczególnie do okresu adolescencji - ilość czasu poświęcona na budowanie relacji i wspólne przebywanie - pozwala w przyszłości  stworzyć dziecku bezpieczną bazę do której będzie wracać odbudowywać siebie po doświadczanych porażkach, trudnościach napotkanych poza domem rodzinnym.

Sfera relacji intymnych: małżonkowie dbają o równowagę w relacjach ze sobą i równy podział obowiązków domowych.

            Dla wielu kobiet bycie w relacji z mężczyzną jest jedną z najważniejszych wartości życiowych. Tymczasem okazuje się, że udane relacje partnerów opierają się przede wszystkim o sprawiedliwy podział domowych obowiązków. Zadowolone rodziny organizują je tak, by nikt nie czuł się pokrzywdzony lub zwolniony z ich realizowania. Przeprowadzono badania, w których wyliczono, że przy nierównym podziale obowiązków, najczęściej - kobieta wchodząca po pracy do domu jest bardziej zestresowana, a mężczyzna zrelaksowany. Taka sytuacja skutkuje problemami zdrowotnymi kobiety i coraz częściej kończy się rozwodem, rozstaniem, bo kobieta pragnie partnera a nie mężczyzny w roli kolejnego dziecka do opieki. Jeśli obydwoje dorośli się sobą opiekują i dzielą sprawiedliwie obowiązki, to sukces na dobrą relację partnerów jest pewny.

Sfera rodzicielstwa: rodzice ograniczają dzieciom dostęp do korzystania z mediów: telefonu, komputera, tv, playstation i in.

            Ograniczenia w korzystaniu z mediów pokazują dzieciom, że wychowujesz je nie tylko „do przyjemności”, ale także innych wartości. W zadowolonych rodzinach członkowie koncentrują się na sobie i rozmawiają zamiast wpatrywania się w swój „ekran”. Dzięki temu dzieci uczą się zwracania uwagi na innych członków rodziny, okazywania sobie nawzajem zainteresowania, rozmawiania - szczególnie wysłuchiwania oraz wyrażania opinii, oczekiwań. Jako rodzic to ty tworzysz atmosferę domu. Próbuj to robić w taki sposób, by rodzina czuła, że są w miejscu w którym można dostać wsparcie i dawać opiekę bardziej potrzebującym.

Sfera życia rodzinnego: rodzice ograniczają aktywność wymagającą częstych zmian rytmu życia i organizują rodzinne rytuały angażujące rodzinę.

            Czy wiesz, że nawet pozytywne zmiany są stresujące? Każdy stres obciąża ludzki układ nerwowy. Szczególnie małe dzieci, do okresu adolescencji, wymagają spokojnej aktywności i przewidywalnego planu dnia. Rozwijają się najlepiej, kiedy większość czasu przebywają w miejscach, które są mu dobrze znane. A także wówczas, gdy pozostają w stałych relacjach z niewielką liczbą opiekunów. W ten sposób nabywają umiejętności budowania wewnętrznego bezpieczeństwa, nawiązują głębsze więzi emocjonalne i są  wolne od przeciążeń wywołanych nadmiarem bodźców i nowości. A kiedy zaczną dojrzewać i „podbijać świat”, nabywać skomplikowanej wiedzy o sobie, innych ludziach, świecie oraz poszerzać repertuar umiejętności życiowych - wcześniej zbudowane „wewnętrzne zasoby” staną się szczepionką ochronną przed porażkami.

            Rytuały rodzinne to ściśle określone czynności odtwarzane w stałych odstępach czasu. Szczęśliwe rodziny często mają ułożony rytualnie weekend (np. w sobotę sprzątanie, pizza, a w niedzielę wspólne wyjście do kościoła i raz w miesiącu wycieczka). Celebrują urodziny wszystkich członków z tortem, wspólnie biesiadują w odpowiednich strojach, szukają wyjątkowych prezentów itd. Podobnie jest ze świętami. Im więcej osób uczestniczy w rytuałach tym pełniejsze doświadczenia rodzinne ma twoje dziecko. Buduje tym samym swoją tożsamość, osobowość, czuje, że przynależy do rodziny, ma w niej swoje miejsce. Kiedy dziecko wie skąd pochodzi i jakie jest, może stać się autonomiczną osobą i wchodzić w przyszłości w zdrowe, satysfakcjonujące relacje z innymi. Jeśli dziecko tego nie ma, jest skazane na szukanie siebie w niebezpiecznych, często toksycznych relacjach oraz doświadczanie ciągle tych samych trudności.

            Podsumowując, jeśli chcesz wyposażyć swoje dziecko w odporność psychiczną organizuj swoje życie rodzinne według wcześniejszych zaleceń. Jeśli będziesz miał problem, nie wahaj się skorzystać z fachowej pomocy. Ma to ogromne znaczenie w pierwszych latach życia dziecka, ponieważ opiekunowie prawni w tym czasie szybciej uczą się nowych zachowań związanych z rodzicielstwem. Po uzyskaniu pomocy stają się spokojniejsi, odnoszą sukcesy co podnosi ich poczucie własnej wartości.

            Spokój w sercach dorosłych pozwala na pojawienie się przestrzeni dla dostrzeżenia potrzeb dziecka i jego indywidualnego charakteru. Zadowolone rodziny rozumieją, że wspieranie oraz rozmowa stają się kamieniem węgielnym budującym rozwój sfery uczuciowej i społecznej dzieci. W takim anturażu szczęście pojawia się samo.

Bibliografia u autorki artykułu.